تجزیه علیت بین عملکرد دانه و برخی صفات زراعی لوبیا (phaseolus vulgaris l.) درشرایط کنترل و آلودگی ویروس موزائیک معمولی لوبیا (bean common mosaic virus)

به منظور بررسی روابط علت و معلولی عملکرد دانه با برخی صفات زراعی در ژنوتیپ های لوبیا و تعیین سهم آن دسته از صفات که بیشترین تأثیر را بر عملکرد دارند، آزمایشی با 25 ژنوتیپ در دو شرایط بدون آلودگی و آلودگی به وسیله ویروس موزائیک معمولی لوبیا (bean common mosaic virus ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. ابتدا ضرایب همبستگی فنوتیپی صفات با یکدیگر محاسبه شد. در شرایط بدون آلودگی صفات تعداد ساقه فرعی، شاخص برداشت و طول دوره زایشی و در شرایط آلودگی تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت با عملکرد دانه همبستگی معنی دار در سطوح احتمال 05/0 و 01/0 نشان دادند. جهت تعیین سهم صفاتی که بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه داشتند از تجزیه رگرسیون گام به گام و متعاقب آن از تجزیه علیت استفاده شد. در تجزیه رگرسیون گام به گام صفت عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته وسایر صفات به عنوان متغیر مستقل قرار گرفتند. در شرایط بدون آلودگی به ترتیب صفات تعداد ساقه فرعی، شاخص برداشت، وزن بوته و طول ساقه اصلی وارد مدل رگرسیونی شده و در مجموع 84 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. در شرایط آلودگی نیز به ترتیب شاخص برداشت، وزن بوته و تعداد دانه در غلاف وارد مدل گردیدند و مجموعاً 93 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند و به دلیل معنی دار بودن ضرایب رگرسیون ناقص در مدل باقی ماندند. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق شاخص برداشت به عنوان یک معیار گزینش مناسب جهت انتخاب ارقام پر محصول لوبیا در هر دو شرایط بدون آلودگی و با آلودگی معرفی شد. بعد از این صفت بر اساس نتایج حاصل از تجزیه علیت در شرایط بدون آلودگی، صفت تعداد ساقه فرعی و در شرایط آلودگی، تعداد دانه در غلاف به عنوان معیارهای مناسب معرفی می گردند.